آشنایی با انواع زخم دهان (از بی خطر ترین تا خطرناک ترین زخم ها)

دهان یک بخش نسبتاً پیچیده و حیاتی از بدن ما است که عملکردهای مختلفی مانند خوردن، صحبت کردن و ابراز احساسات را انجام می دهد. این بخش از بدن می تواند مستعد ابتلا به مشکلات مختلف از جمله ضایعات و انواع زخم هاست. ضایعات داخل دهان می تواند در اثر طیفی از عوامل مانند ضربه، عفونت، التهاب یا حتی رشد نئوپلاستیک ایجاد شود. در این مقاله، انواع مختلف زخم دهان که می توانند در هر جایی از فضای داخلی حفره دهان ایجاد شوند، علل آنها و گزینه های درمانی احتمالی شان را بررسی خواهیم کرد. اگر فکر می کنید زخم دهان دارید ولی نوع آن را نمی دانید حتما این مقاله را بخوانید.

علت بروز انواع زخم دهان چیست؟

قبل از اینکه به انواع خاص ضایعات داخل دهان بپردازیم، بسیار مهم است که علل شایع پشت پرده ابتلاء به آنها را درک کنیم. ما سعی کرده ایم که در این بخش چهار دسته اصلی زخم دهان و علل آن ها را معرفی کنیم:

ضایعات تروماتیک

ضایعات یا زخم های تروماتیک به دلیل آسیب فیزیکی به بافت های دهان ایجاد می شود. آنها می توانند ناشی از گاز گرفتن تصادفی هعر بخشی از دهان، تحریک ناشی از اشیاء تیز یا حتی عمل های دندانپزشکی باشند.

ضایعات یا زخم های دهانی تروماتیک معمولاً طی یک یا دو هفته خود به خود بهبود می یابند. با این حال، اگر تروما شدید یا مداوم باشد، ممکن است برای کمک به روند بهبود و جلوگیری از عوارض، مداخله پزشکی یا دندانپزشکی لازم باشد.

ضایعات عفونی

ضایعات عفونی توسط میکروارگانیسم های مختلف مانند باکتری ها، ویروس ها یا قارچ ها ایجاد می شوند. نمونه های رایج انواع زخم دهان عفونی عبارتند از تبخال، برفک دهان و هرپانژین هستند.

این ضایعات مسری هستند و برای کاهش علائم و جلوگیری از گسترش بیشتر نیاز به درمان مناسب دارند. در برخی موارد، داروهای ضد ویروسی، ضد قارچی یا ضد باکتریایی ممکن است برای هدف قرار دادن عفونت زمینه ای و درمان زخم دهان عفونی تجویز شود.

ضایعات التهابی

ضایعات التهابی از پاسخ ایمنی بدن به یک محرک خاص به وجود می آیند. بیماری هایی مانند لیکن پلان دهان، استوماتیت آفتی و شیلیت زاویه ای (ترک گوشه لب) در این دسته قرار می گیرند.

ضایعات التهابی می توانند دردناک باشند و ممکن است برای مدیریت علائم نیاز به مداخله پزشکی یا دندانپزشکی داشته باشند. گزینه‌های درمان زخم دهان ناشی از التهاب ممکن است شامل داروهای موضعی یا سیستمیک برای کاهش التهاب و تسکین ناراحت باشد.

ضایعات نئوپلاستیک

ضایعات یا زخم های نئوپلاستیک به رشد غیرطبیعی یا تومورهای داخل حفره دهان، از جمله سرطان دهان، اشاره دارد. این ضایعات ممکن است خوش خیم یا بدخیم باشند و برای تشخیص دقیق و درمان مناسب نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند.

درمان ضایعات نئوپلاستیک بسته به نوع، اندازه و مرحله ضایعه می تواند متفاوت باشد. این درمان ها ممکن است شامل برداشتن ضایعه به صورت جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی یا ترکیبی از این روش ها باشد.

با انواع مختلف زخم دهان بیشتر آشنا شوید

اکنون که درکی از  دسته بندی کلی و علل شایع انواع زخم دهان داریم، بیایید انواع خاصی از ضایعات دهانی که بسیار رایج هستند را مورد بررسی قرار دهیم:

آفت دهان

زخم‌های آفتی که به عنوان کانکر سور (Canker Sores) نیز شناخته می‌شوند، زخم‌های کم عمق و دردناکی هستند که می‌توانند در داخل لب، گونه یا زبان ظاهر شوند. آنها مسری نیستند و معمولا در عرض دو هفته بهبود می یابند.

علت دقیق آفت هنوز ناشناخته است، اما عواملی مانند استرس، برخی غذاها و اختلال در عملکرد سیستم ایمنی ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشند. درمان این نوع زخم دهانی ممکن است شامل استفاده از داروهای موضعی بدون نسخه، دهانشویه‌ها یا سایر درمان های داروهای تجویزی برای موارد شدیدتر باشد.

تبخال

تبخال توسط ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می شود. این نوع زخم دهان معمولاً به صورت تاول های پر از مایع روی لب ها یا اطراف دهان ظاهر می شوند و می تواند مسری باشد. تبخال عود کننده است و ممکن است توسط عواملی مانند استرس، نور خورشید یا ضعف سیستم ایمنی نیز ایجاد شود. داروهای ضد ویروسی می توانند به مدیریت شیوع و کاهش مدت و شدت علائم کمک کنند.

برفک دهان

برفک دهان یک عفونت قارچی است که توسط مخمر کاندیدا ایجاد می شود. این زخم دهان به صورت لکه های سفید کرمی روی زبان، بخش داخلی گونه ها یا سقف دهان ظاهر می شود.

در نوزادان، افراد مسن و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند زخم برفک دهان بسیار شایع است. درمان برفک دهان ممکن است شامل داروهای ضد قارچی به شکل شستشوی دهان، قرص‌ها یا داروهای سیستمیک باشد. همچنین توجه به عوامل زمینه‌ای که ممکن است در ایجاد برفک دهان نقش داشته باشد، مانند دیابت یا استفاده از برخی داروها، بسیار حائز اهمیت است.

لکوپلاکیا

لکوپلاکیا از انواع زخم دهان است که با لکه‌های سفید و ضخیمی مشخص می‌شود که روی زبان، لثه یا بخش داخلی گونه ها ایجاد می‌شود. این بیماری می تواند ناشی از تحریک مزمن، سیگار کشیدن یا مصرف تنباکو باشد و ممکن است نشان دهنده یک وضعیت پیش سرطانی نیز باشد.

درمان اولیه لکوپلاکیا شامل رسیدگی به علت زمینه‌ای مانند ترک سیگار یا از بین بردن محرک‌ها است. در برخی موارد، بیوپسی ممکن است برای رد وجود دیسپلازی یا سرطان نیز ضروری باشد.

اریتروپلاکی

اریتروپلاکیا نوعی زخم دهان است که با لکه قرمز رنگی که روی غشاهای مخاطی دهان ظاهر می شود، شناخته شده است. این بیماری کمتر از لکوپلاکیا شایع است، اما خطر ابتلا به سرطان دهان به دنبال آن بیشتر است. اریتروپلاکی نیاز به توجه و ارزیابی فوری توسط یک پزشک یا دندانپزشک متخصص دارد. درمان زخم دهان اریتروپلاکی ممکن است شامل برداشت بیوپسی برای تعیین ماهیت ضایعه و مدیریت بیماری بر اساس یافته ها باشد.

لیکن پلان دهان

لیکن پلان دهان یک بیماری التهابی مزمن است که پوشش داخلی دهان را تحت تاثیر قرار می دهد. این زخم دهان به صورت لکه های سفید، توری یا زخم های باز ظاهر می شود و می تواند باعث ناراحتی و درد شود.

علت دقیق لیکن پلان دهان ناشناخته است، اما اعتقاد بر این است که این بیماری در واقع یک واکنش خود ایمنی است. درمان لیکن پلان بر مدیریت علائم متمرکز است و ممکن است شامل استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی، سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی، یا سایر داروها برای کاهش التهاب و کاهش ناراحتی باشد.

شیلیت زاویه ای

شیلیت زاویه ای نوعی زخم دهان است که با قرمزی، تورم و ترک خوردگی گوشه های دهان (گوشه لب ها) مشخص می شود. این وضعیت اغلب به دلیل ترکیبی از عوامل، از جمله عفونت قارچی یا باکتریایی، کمبودهای تغذیه ای، یا تجمع بیش از حد بزاق ایجاد می شود. درمان شیلیت زاویه ای شامل درمان علت زمینه ای مانند استفاده از داروهای ضد قارچ یا ضد باکتری، بهبود بهداشت دهان و دندان و اطمینان از تغذیه کافی است.

موکوسل

موکوسل یک تورم پر از مایع است و زمانی ایجاد می شود که مجرای غدد بزاقی آسیب دیده یا مسدود شود. این بیماری به صورت یک برآمدگی نرم و بدون درد در داخل لب، گونه یا کف دهان ظاهر می شود. موکوسل ها معمولاً زخم دهانی بی ضرری هستند اما می توانند آزاردهنده باشند. درمان آن ها ممکن است شامل برداشتن غده آسیب دیده با جراحی یا اقدامات محافظه کارانه برای بهبود بهبود خود به خود باشد.

سرطان دهان

سرطان دهان به رشد غیرطبیعی سلول های دهان از جمله لب ها، زبان، گونه ها و گلو اشاره دارد. این بیماری اغلب به صورت زخم دهان مداوم، لکه های قرمز یا سفید یا توده هایی در دهان ظاهر می شود.

سرطان دهان در صورتی که به موقع تشخیص داده نشود و درمان نشود می تواند تهدید کننده زندگی باشد. گزینه های درمانی ممکن است شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی یا ترکیبی از این رویکردها باشد. معاینات و معاینات منظم دندانپزشکی می تواند به تشخیص زودهنگام سرطان دهان کمک کند.

زبان جغرافیایی

زبان جغرافیایی یک بیماری خوش خیم است که با لکه های نامنظم و شبیه نقشه روی سطح زبان مشخص می شود. این تکه ها ممکن است در طول زمان از نظر شکل، اندازه و مکان تغییر کنند. علت دقیق زبان جغرافیایی ناشناخته است، اما اعتقاد بر این است که به ژنتیک، عوامل سیستم ایمنی یا محرک های محیطی مرتبط است. معمولاً این بیماری نیازی به درمان ندارد مگر اینکه علائم مرتبطی مانند ناراحتی یا حساسیت همراه با آن وجود داشته باشد که در این صورت ممکن است داروهای موضعی برای این وضعیت تجویز شود.

آمالگام تتو (خالکوبی آمالگام)

تاتو آمالگام یک لکه آبی مایل به خاکستری یا سیاه است که به دلیل رسوب ذرات آمالگام بر روی بافت های دهان ایجاد می شود. این شبیه به زخم دهان است و زمانی اتفاق می‌افتد که تکه‌هایی از پرکردگی‌های دندانی در طی مراحل دندان‌پزشکی در بافت‌های نرم قرار می‌گیرد.

خالکوبی آمالگام بی ضرر است و به طور کلی نیازی به درمان ندارد مگر اینکه باعث نگرانی هایی در خصوص زیبایی لبخند شود. در برخی موارد، خالکوبی ممکن است با یک بیماری جدی تر اشتباه گرفته شود، بنابراین همیشه بهتر است برای تشخیص دقیق با یک دندانپزشک مشورت کنید.

نکات پایانی در خصوص انواع زخم دهان

ضایعات داخل دهان می تواند در اثر عوامل مختلفی از جمله ضربه، عفونت، التهاب یا رشد نئوپلاستیک ایجاد شود. شناخت انواع مختلف ضایعات دهان و علل آنها برای تشخیص و درمان مناسب بسیار مهم است. اگر متوجه هر گونه ضایعه غیر معمول یا مداوم در دهان خود شدید، بسیار مهم است که برای تشخیص دقیق و مدیریت مناسب به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. معاینات منظم دندانپزشکی، رعایت بهداشت دهان و دندان و شیوه زندگی سالم می تواند به پیشگیری و کاهش ایجاد ضایعات دهانی کمک کند.