آبسه دندان (انواع، علل + 16 روش درمان آبسه)

اگه متوجه یه برآمدگی روی لثه خودتون شدین و احیانا با وجود این برآمدگی درد هم دارید حتما این مقاله رو بخونید. دکتر دندان در این مقاله به طور کامل و با زبان بسیار بسیار ساده اون برآمدگی که یه نوع آبسه دندان هست رو براتون توضیح می ده و راه حل درمانش رو هم بهتون نشون میده.

آبسه دندان چیه؟

آبسه دندون یا (Dental abscess) یه ساختار کیسه ای شکل پر از چرک (pus) هست که می‌تونه داخل دندان، لثه یا استخون نگهدارنده دندان تشکیل بشه. این تجمع چرکین، ناشی از عفونت ایجاد شده توسط باکتری‌هاست. یعنی مقصرش باکتری ها هستن.

میدونید که ما 3 مدل آبسه داریم؟

چیزی که کمتر بهش توجه می‌شه اینه که مردم وقتی دندونشون آبسه می‌کنه، به بقیه فقط میگن دندونم آبسه کرده. همین! یعنی بیشتر مردم نمیدونن که ما 3 مدل آبسه داریم که تنها یکیش آبسه دندان هست و اون دوتا دیگه ش اصلا ارتباطی به خود دندان نداره.

اجازه بدید که هر سه مدل آبسه رو در ادامه بهتون توضیح بدیم. فکر می کنم اگه با دقت متن رو بخونید بهتر می‌تونید تشخیص بدید که آبسه شما دقیقا از کدوم نوعه. دونستن نوعش خیلی میتونه در درمانش به شما و یا دکتر دندان پزشکتون کمک کنه.

1. آبسه لثه یا (gingival abscess)

بیشتر مردمی که آبسه دارن، آبسه‌شون از این نوعه، که بهش اصطلاحاً آبسه جنجیوال یا ژنژیوال هم گفته می‌شه. قضیه از این قراره که فعالیت باکتری های بد و مخرب در سطح لثه، باعث میشه یه کیسه و  ساختار چرکین ایجاد بشه.

البته باکتری ها در حالت عادی کاری به لثه ندارن و تا زمانی که به زیر یا داخل بافت لثه نفوذ نکنن نمیتونن هیچ آسیبی شامل آبسه ایجاد کنن. اما زمانی که به هر  دلیلی (مثل تحلیل لثه و جرم دندان) باکتری به داخل لثه نفوذ بکنه، دیگه امکان تشکیل آبسه لثه بسیار بالا می‌گیره.

سیستم ایمنی بدن به محضی که متوجه شد باکتری ها دارن خرابکاری می کنن انبوهی از گلول های سفید رو به لثه گسیل میده و اونا حین مبارزه با باکتری ها و پاک کردن عفونتی که ایجاد شده باعث ورم لثه و التهاب اون میشن. در واقع این قرمزی و ورم لثه در جریان تشکیل آبسه دندان یه واکنش طبیعی بدن به عوامل بیماریی زا است و اگه نباشه کارمون زاره.

 محل ایجاد آبسه لثه دقیقا کجاست؟

اگه به عکس آبسه زیر نگاه کنید متوجه می‌شید که آبسه‌های لثه دقیقا کجا و به چه شکل تشکیل می‌شن.

آبسه لثه که ممکنه به اشتباه بهش آبسه دندان هم گفته بشه همونطور که در شکل بالا هم دیدید روی سطح لثه هستند. اون ها ممکنه نتیجه برخورد یه چیز تیزی مثل تیغ ماهی باشن. اینطوری که ممکنه با برخورد تیغ به لثه، لثه یکم پاره بشه. اگه بهش توجه نشه، باکتری میره داخل لثه و اونجا شروع میکنه به خرابکاری و آبسه لثه درست میکنه. عوامل دیگه هم می تونه باعث بروز آبسه لثه بشه و تیغ ماهی صرفا یک مثال ساده بود.

2. آبسه پریودنتال یا (periodontal tooth abscess)

آبسه پریودنتال نوعی از آبسه های لثه هستش و این رو هم به طور مشابه نباید با آبسه دندان که در ادامه توضیحش میدیم اشتباه بگیرید چون کلا آبسه های لثه هیچ دخلی به دندان ندارن یعنی اصلا به دندان دست درازی نمی کنن. اونا فقط لثه رو درگیر می کنن.

آبسه پریودنتال یه ساختار چرکی بین دندان و لثه هستن به همین خاطر بهشون پریودنتال میگن (پریو=لثه و دنتال=دندان). اون ها معمولا به دنبال بیماری یا عفونت لثه شکل میگیرن و اگه درمان نشن میتونن خطرناک باشن. تصویز زیر گویای محل و شکل و ظاهر آبسه های پریودنتا هست.

👋 این محتوا ممکنه به دردت بخوره:آشنایی با آناتومی و ساختار دندان

3. آبسه دندان یا پری اپیکال (periapical abscess)

خب رسیدیم به اصل کار یعنی آبسه دندان. این نوع آبسه ها زمانی ایجاد میشن که مینای دندان آسیب دیده باشه و باکتری وارد دندون بشن.

زمانی که با پوسیدگی دندان روبرو می شیم، لایه اول دندون یعنی مینا آسیب میبینه و بعد باکتری وارد عاج میشه. عاج لایه دوم هستش. باکتری ها از طریق سوراخ هایی روی دندان میتونن حتی به عمق بیشتری از دندان برن و بافت نرم دندان یعنی پلپ رو آلوده کنن. اگر چنین اتفاقی بی افته آبسه دندان ایجاد میشه. این یکی از بدترین انواع آبسه های دهان و دندان هست چونکه گر درمان نشه ممکنه باعث از دست رفتن دندون هم بشه.

علائم آبسه دندان و لثه چیه؟

تا اینجا درباره انواعشون صحبت کردیم اما بیایدد در این بخش درباره علائم کسی که لثه یا دندونش آبسه کرده یه توضیحاتی بدیم. مثلا بگیم از کجا بفهمیم که آبسه دندان داریم؟ چطوری باید تشخیص بدیم اینو؟

مهمترین علائم آبسه دهان و دندان شامل این موارد میشه:

• دندان درد
• درد و تورم در بخش خاصی از لثه
• درد لثه حین جویدن غذا یا نوشیدن چیزی
• وجود برآمدگی کوچک تا بزرگی که با لمس شدن درد میگیره
• بوی بد دهان
• ترشح چرک از لثه
• تلخی دهان
• شل شدن دندان
• خونریزی لثه
• حساسیت دندان ها
• تحلیل لثه
• در برخی موارد تب!

علل کلی ایجاد آبسه چیه؟

علت اصلی شکل‌گیری هر نوع آبسه ای قطعا فعالیت مخرب باکتری های بد هست. اما خب این ها هم الکی و سرخورد آبسه درست نمی کنن که. باید قبلش یه اتفاقی افتاده باشه تا باکتری بتونه فعال بشه و تخریب کنه درسته؟ اما در چه مواقعی ممکنه این اتفاق رخ بده؟

زمانی که بهداشت دهان و دندان ضعیف باشه

آبسه‌های لثه و آبسه دندان ممکنه در افرادی که بهداشت دهان و دندان ضعیفی دارند بیشتر دیده بشه. عدم رسیدگی به بهداشت دهان و دندان و پشت گوش انداختنش می تونه منجر به پریودنتیت یا بیماری لثه پریودنتال بشه که یه نوع عفونت متوسط تا شدیده.

بیماری پریودنتیت میتونه باعث تحلیل لثه بشه. در واقع می تونه لثه ها رو از موقعیت طبیعی و نرمالشون خارج کنه و به سمت عقب برگردونه. زمانی که لثه عفونت کنه و تحلیل بره باکتری ها میتونن خیلی راحت برن زیر خط لثه و اونجا خرابکاری کنن. این بیماری میتونه علل متفاوتی داشته باشه مثلا مهمترین چیزایی که باعث پریودنتیت میشن اینا هستن:

• دیابت
• چاقی
• آرتروز
• بیماری قلبی
• هپاتیت C
• تغییرات هورمونی (در زنان)
• برخی از بیماری ها
• داروهای خاصی که جریان بزاق را مختل می کنند
• ژنتیک

زمانی که سیستم ایمنی دچار ضعف شده باشه

افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارن بیشتر دچار آبسه دندان و لثه میشن چون بدنشون توانایی زیادی در مقابله با عوامل بیماریی زا نداره. بعضی از شرایط و بیماریی ها مثل ایدز میتونن بدن رو در برابر خربکاریی باکتری ها ضعیف کنن و در صورت ضعف بهداشت دهان و دندان آبسه های به مراتب بدتری ایجاد میشه.

درمان آبسه دندان چیست؟

هدف دندانپزشک از درمان آبسه دندان خلاص شدن از شر عفونت ها و از بین بردن باکتری های ایجاد کننده عفونت دندان است. برای اینکار ممکنه اقدامات زیر انجام بشه.

تخلیه آبسه لثه

اگه آبسه در لثه باشه و به صورت خود به خود درمان نشده باشه باید برای تخلیه ش به دندونپزشک مراجعه کنید. دندونپزشک برای تخلیه آبسه لثه معمولا برشی روی لثه میزنه و بعد چرم داخلش رو خالی می کنه. در نهایت محل آبسه رو شستشو میده و براتون آنتی بیوتیک تجویز میکنه.

آیا در خانه می توان آبسه ها را تخلیه کرد؟

خیر! به هیچ عنوان درست نیست که در خانه اقدام به باز کردن و تخلیه این ضایعات کنیم زیرا ممکن است به لثه یا دندانتان آسیب وارد شود. بنابراین افرادی که در اینترنت روش ترکاندن آبسه دندان در خانه را ترویج می دهند ادعادهای درستی ندارند.

انجام روت کانال تراپی یا عصب کشی دندان

چنانچه آبسه دندان شما بسیار شدید باشه و عفونتش بیشتر بخش های دندان رو آلوده کرده باشه باید عصب کشی دندان انجام بدید. یعنی اول تخلیه آبسه صورت میگیره بعدش آلودگی کانال ریشه رو برطرف کنید و دندون رو در آخر مهر و موم کنن.

👋 این محتوا ممکنه به دردت بخوره:هزینه عصب کشی دندان در سال ۱۴۰۱

کشیدن و بیرون آوردن دندان آسیب دیده

اگه دندونپزشک نتونه با عصب کشی دندان رو نجات بده چاره ش اینه که دندان کشیده بشه. البته کم پیش  میاد دندون رو بکشن مگر اینکه اوضاع خیلی خراب باشه و احتماد عود مجدد عفونت در صورت عدم کشیدن دندان وجود داشته باشه.

👋 این محتوا ممکنه به دردت بخوره:هزینه کشیدن دندان با و بدون جراحی

تجویز آنتی بیوتیک برای آبسه دندان

 اگر عفونت ایجاد شده فقط محدود به محل آبسه باشه، ممکنه دندونپزشک شما آنتی بیوتیک برای آبسه تجویز نکنه چون خطرناک نیست هنوز. اما اگه عفونت از محل اولیه بیشتر شده باشه (مثلا بخش های بیشتری از لثه یا استخوان رو درگیر کرده باشه) دیگه بحث فرق میکنه و برای خشک کردن عفونت باید آنتی بیوتیک تجویز بشه.

همچنین اگه سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشید ممکنه همزمان با اقدامات دیگه جهت درمان آبسه دندان یا لثه، بازم آنتی بیوتیک براتون تجویز کنن.

پاسخ به سوالات رایج درباره درمان آبسه دندان

اینجا سعی می کنیم به سوالات رایج درباره آبسه ها جواب بدیم. اگه شما هم سوالی دارید برامون کامنت کنید در حد توان پاسخ میدیم بهتون.😎