5 علت سنگ لوزه و 7 روش درمان قطعی این سنگ ها

لوزه (Tonsil) ساختاری غده مانندی در پشت گلو است و در هر طرف از گلو، یک لوزه وجود دارد. در لوزه ها سلول هایی به نام لنفوسیت وجود دارند که به مبارزه با عفونت و پیشگیری از آن می پردازند. لنفوسیت ها مهمترین سلول های سفید خونی هستند که نقش مهمی در ایمنی دارند. به همین دلیل  بسیاری از متخصصان فکر می کنند لوزه ها در سیستم ایمنی بدن دخالت دارند و قرار است مانند توری  باکتری ها و ویروس هایی که از گلو وارد می شوند را به دام بی اندازند. گاهی اوقات در بخش های مختلف لوزه ها ممکن است ساختارهایی شبیه به سنگ ایجاد شود که عمکرد آن ها را مختل می کنند. آنچه در این صفحه می  خوانید توضیحاتی درباره سنگ لوزه و روش های درمان آن است.

سنگ لوزه چیست؟

سنگ لوزه (Tonsil stone) یا (tonsilloliths)، توده های کوچک و سخت سفید یا زرد رنگی هستند که روی لوزه ها یا درون آنها قرار دارند. این سنگ ها معمولا ریز هستند و همیشه قابل مشاهده نیستند اما گاهی اوقات می توان آن ها را مشاهده کرد.

علائم: از کجا بفهمم سنگ لوزه دارم؟

این سنگ ها می توانند از نظر اندازه متفاوت باشند. در واقع، همانطور که گفته شد برخی از افراد ممکن است حتی متوجه حضور آن ها نشوند و بنابراین هیچ علائم خاصی را تجربه یا گزارش نمی دهند. با این حال در مواردی که سنگ‌ بزرگ‌تر می شود، ممکن است علائم زیر را داشته باشد:

• متورم یا بزرگ شدن لوزه ها
• بلع دردناک
• گلو درد
• بوی بد دهان
• سرفه های مداوم
• مشاهده سنگ های سفید یا زرد در پشت گلو
• گوش درد

اگر هر یک از علائم بالا را مشاهده کردید، باید فوراً برای تشخیص و درمان مناسب به یک پزشک مراجعه کنید.

تشخیص: سنگ های تانسیل چگونه تشخیص داده می شوند؟

اگر علائم سنگ لوزه ظهور کرده باشد و خودتان به پزشک مراجعه کنید، دکتر ممکن است به این صورت فرآیند های تشخیصی را انجام دهد:

• در وهله اول یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و به داخل دهان و گلوی‌تان نگاهی می اندازد
• اگر سنگ ها به راحتی دیده نشوند، لوزه و گلو اسکن می شود
• برای تشخیص سنگ ها ممکن است یکی از آن ها برای آزمایش نمونه برداری شود.

اگر علائم خاصی مشاهده نکرده باشید، سنگ های تانسیل ممکن است طی معاینات پزشکی برای سایر مشکلاتی که دارید به صورت اتفاقی تشخیص داده شوند. معمولا زمانی که گلو معاینه می شود یا برای رادیوگرافی مراجعه می کنید سنگ لوزه تشخیص داده می شود. همچنین در طول معاینه دهان و دندان توسط دکتر دندانپزشک، سنگ تانسیل به راحتی توسط دندانپزشک تشخیص داده می شود.

علت سنگ لوزه چیست؟

بافت تانسیل یا لوزه، از شکاف‌ها یا شیارها، تونل‌ها و چاله‌هایی به نام کریپت (crypt) تشکیل می شود. سنگ لوزه زمانی شکل می گیرد که باکتری‌ها و سایر مواد زائد مانند سلول های مرده، ویروس ها، مخاط، مواد غذایی یا سایر عوامل خارجی در این کریپت ها به دام بی افتند. به مرور زمان این مواد سفت شده و تبدیل به سنگ می شوند.

همزمان با تشکیل سنگ، باکتری ها از مواد به دام افتاده تغذیه می کنند و باعث ایجاد بوی بدی در دهان می شوند. به همین دلیل سنگ لوزه و بوی بد دهان ارتباط مستقیمی با هم دارند و یکی از رایج ترین علائم این سنگ ها بوی بد دهان است.

👋 مطلب پیشنهادی:۱۵ علت تلخ شدن دهان + روش های سریع درمان آن

به طور کلی عوامل زیر باعث می شوند که مواد ذکر شده در شکاف های لوزه به دام افتاده و به نوعی علت سنگ لوزه شوند:

• بهداشت ضعیف دهان و دندان
• بزرگ بودن لوزه ها
• مشکلات مزمن سینوسی
• ملتهب شدن لوزه ها
• همچنین لوزه‌های برخی از افراد ممکن است نسبت به سایرین دارای کریپت‌های بیشتر یا بزرگ‌تری باشند، که احتمال ابتلا به سنگ تانسیل را افزایش می‌دهد.

درمان سنگ لوزه چیست؟

بیشتر سنگ های تشکیل شده در بافت لوزه بی خطر هستند و علائم خاصی ایجاد نمی کنند. تا زمانی که هیچ علائمی خاصی تجربه نشود لزومی به انجام درمان نیست. با این حال اگر علائم ایجاد شد، روند درمان باید آغاز شود. تکنیک های درمانی می تواند شامل روش های خانگی ساده و یا درمان جراحی توسط پزشک باشند. در ادامه ابتدا روش های خانگی سپس روش های درمانی پزشکی مورد بررسی قرار گرفته است.

غرغره کردن آب نمک

با غرغره کردن آب نمکِ ولرم می توان تا حد زیادی به کاهش ناراحتی گلو کمک کرد. اینکار همچنین به دفع سنگ کمک می کند. آب نمک تقریبا بیخطر ترین و موثر ترین درمان خانگی سنگ لوزه باشد زیرا هم ترکیبات شیمیایی دهان را متعادل می کند و هم به کاهش بوی بد دهان ناشی از سنگ منجر می شود.

👋 شاید این نوشته برات مفید باشه:۱۹ علت اصلی خشکی دهان + ۱۶ روش درمان قطعی آن

سرفه کردن

ممکن است ابتدا در هنگام سرفه متوجه شوید که سنگ لوزه دارید. سرفه های پر انرژی می تواند به شل شدن سنگ ها کمک کند.

برداشتن سنگ لوزه

روش درست برای برداشتن سنگ لوزه به این صورت است که از سواب پنبه ای (گوش پاک کن) یا هر وسیله ای با سر نرم و باریک استفاده کنید تا سنگ ها را به آرامی از بافت لثه جدا و خارج کنید. در هنگام انجام این کار، باید دقت کنید که از وسایل سفت و سخت مانند مسواک استفاده نکنید، زیرا لوزه ها حساس و ظریف هستند و احتمال خونریزی، التهاب و عفونت لوزه وجود دارد. در صورتی که سنگ ها بزرگ شده باشند یا درد و علائم مزمنی را تجربه می‌کنید، ممکن است پزشک شما اقدامات جراحی جزئی را توصیه کند.

کریپتولیز لوزه با کمک لیزر (شیوه مدرن درمان سنگ لوزه)

از آنجا که بزرگ و غیرطبیعی بودن کریپت ها (شیارها و حفرات لوزه) میتواند محل تشکیل سنگ ها باشد، با کاهش عمق آن ها یا کوچک کردنشان می توان تا حد زیادی از بروز سنگ ها پیشگیری کرد. ما می توانیم با لیزر این اقدام را انجام دهیم.

پزشک در چنین مواردی پس از برداشتن سنگ لوزه، با بیحسی موضعی ناحیه را بی حس کرده و سپس به وسیله لیزر اقدام به کریپتولیز یا کوچک کردن عمق حفرات می کند. اگر فیلم عمل سنگ لوزه با لیزر را نگاه کنید متوجه نحوه انجام این روش خواهید شد.

کریپتولیز لوزه با روش کوبلاسیون

روش کوبلاسیون کریپتولیز عملی برایرکاهش حفره ها و تو رفتگی های لوزه که با نام (کریپت) شناخته می شوند است. در این روش عمق حفرات کاهش میابد بنابراین احتماد تشکیل سنگ در آینده کم می شود. کریپتولیز کوبلاسیون روشی ایمن و بدون سوزش است و هرچند که درمان قطعی سنگ لوزه نیست اما برای مدیریت آن بسیار مفید است.

برداشتن لوزه (تانسیلکتومی)

تانسیلکتومی تقریباً درمان قطعی سنگ لوزه است. زیرا این عملی است که لوزه را در آن  به طور کامل بر می دارند. عمل برداشتن لوزه به روش جراحی با کمک تیغ یا لیزر یا دستگاه کوبلاسیون انجام داده می شود. این عمل تنها در مواردی در نظر گرفته می شود که شاهد حضور بزرگترین سنگ لوزه یا نمونه های بزرگ و پنهان آن باشیم. همچنین شکل گیری مزمن و مجدد سنگ ها می  تواند نیاز به عمل جراحی تانسیلکتومی داشته باشد.

آنتی بیوتیک درمانی

در بعضی موارد تجویز آنتی بیوتیک می تواند به درمان سنگ لوزه کمک کند. مصرف این داروها به کاهش تعداد باکتری ها و در نتیجه کاهش سنگ ها کمک زیادی می کند. با این حال آنتی بیوتیک ها که به عنوان داروی سنگ لوزه نیز شناخته می شوند، نمی توانند علت اصلی ایجاد سنگ ها را درمان کنند و می توانند عوارض جانبی نیز داشته باشند. به جز این، بعد از اتمام دوره مصرف آنتی بیوتیک ها همچنان امکان ایجاد سنگ‌ها در آینده وجود دارد.

پاسخ به سوالات رایج درباره سنگ های تانسیل