آشنایی با زایلیتول (قندی بسیار بسیار شیرین ولی مفید برای دندان ها)

مصرف قند و شکر و شیرینی ها تاثیر بسیار مضری بر سلامت دهان و دندان می گذارد به همین دلیل به مردم توصیه می شود که مصرف این مواد را کاهش دهند. با اینکار دندان ها سالم باقی می مانند و سلامتی کلی بدن نیز حفظ می شود. دکترهای دندانپزشک توصیه می کنند به جای قندهای معمولیِ مضر، قندی به نام زایلیتول مصرف کنید که چندین برابر از شکر شیرین تر است ولی هیچ ضرری برای دندان ها ندارد!

زایلیتول چیست؟

زایلیتول به انگلیسی Xylitol یا گزیلیتول (در فارسی) نوعی کربوهیدرات است که الکل قند یا پلیول نامیده می شود. این قندها نوعی ترکیبات محلول در آب هستند که به طور طبیعی در بسیاری از میوه ها و سبزیجات وجود دارند.

Xylitol به صورت تجاری از پوست توس و ذرت تولید می شود تا به عنوان شیرین کننده جایگزین کالری کربوهیدرات ها و قندها شود. استفاده از این قند در غذاها توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) از سال 1963 تأیید شده است.

نام زایلیتول از کلمه “زایلوس” یا “قند چوب” گرفته شده است زیرا چنین ماده ای اولین بار از درختان توس به عمل آمد. از آنجا که هنگام مصرف این ماده، احساس خنکی در دهان به وجود می آید از گزیلیتول به عنوان یک ماده ترجیحی در آدامس های بدون قند و سایر محصولات بهداشت دهان و دندان مانند قرص، دهانشویه و خمیر دندان نیز استفاده می شود.

فرق قند معمولی با زایلیتول چیست؟

قند Xylitol دارای ساختار شیمیایی مشابه با قند و شکر معمولی است، اما کالری به مراتب کمتری دارد. به طور واضح تر، در حالی که قند و شکر حدود 4 کالری در هر گرم به ما می دهد، از مصرف هر گرم گزیلیتول فقط 2.4 کالری به دست می آید.

با وجود اینکه کالری به دست آمده از Xylitol بسیار کمتر از قند و شکر معمولی است اما دقیقاً به اندازه آن ها شیرین است. و همین مساله باعث می شود قند زایلیتول منحصر به فرد باشد زیرا اکثر الکلهای قندی به اندازه شکر شیرین نیستند.

فواید زایلیتول برای سلامتی چیست؟

مصرف این قند فواید زیادی برای بخش  های مختلف بدن از جمله دهان و دندان و دستگاه گوارش دارد. در ادامه به فواید Xylitol برای دهان و دندان و روده ها پرداخته شده است:

مزایای مصرف زایلیتول برای سلامت دهان و دندان

مشخص شده که این قند مانع از رشد باکتری‌های دهانی (استرپتوکوک های موتانس) در پلاک و بزاق می شود. عمل جویدن آدامس حاوی این قند باعث افزایش جریان بزاق می شود که به طور طبیعی از دندان ها در برابر باکتری های ایجاد کننده پوسیدگی دندان محافظت می کند. براساس تعداد زیادی شواهد علمی و اعلام انجمن دندانپزشکی آمریکا، زایلیتول به طور موثری برای سلامت دهان و دندان مفید است.

مزایای این قند برای سلامت گوارش

یکی از فواید سلامتی قند زایلیتول، به دلیلی  تفاوت در ساختار شیمیایی آن در مقایسه با قند معمولی است. به این صورت که بر خلاف شکر، گزیلیتول به آرامی و به صورت ناقص در روده کوچک جذب می شود. این باعث می شود که زایلیتول و سایر الکلهای قندی مشابه برای افراد مبتلا به دیابت مفید بوده و ضرری برای آن ها نداشته باشد زیرا تاثیر چندانی بر قند خون ندارد.

مقدار مصرف (به صورت کلی)

به طور کلی، هیچ توصیه ای رسمی مبنی بر نحوه یا میزان مصرف قند زایلیتول وجود ندارد. زیرا به دلیل اینکه پاسخ گوارشی به مصرف این قند در بزرگسالان می تواند بسیار متفاوت باشد، بنابراین حداقل یا حداکثر مقدار توصیه شده ای برای آن وجود ندارد. البته به نظر می رسد میزان 20 تا 70 گرم در روز به خوبی برای دستگاه گوارش انسان قابل تحمل است.

میزان مصرف برای سلامت دهان و دندان

در ارتباط با تاثیر زایلیتول بر سلامت دهان و دندان نیز، برخی از مطالعات بر این باورند که مصرف حداقل 5 تا 6 گرم در طول روز می تواند کافی و موثر باشد. این مقدار را می توان به صورت 3 بار مصرف مواد حاوی این قند دریافت کرد. مثلا می توان آدامس زایلیتول جوید.

البته یک بررسی و مطالعه که اخیرا انجام شده، نشان می دهد اثر گزیلیتول در پیشگیری از پوسیدگی دندان در کودکان مثبت است. و در نتیجه آکادمی دندانپزشکی کودکان آمریکا (AAPD) ” از استفاده از گزیلیتول و سایر الکلهای قندی به عنوان جایگزین های قند جهت پیشگیری از پوسیدگی دندان حمایت می کند.

عوارض گزیلیتول چیست؟

باکتری های موجود در روده بزرگ هر گونه گزیلیتول جذب نشده را که از روده کوچک عبور می کند تخمیر می کنند. به همین دلیل ، مصرف بیش از حد این قند می تواند گاز و نفخ شکم یا ناراحتی گوارشی ایجاد کند.

منابع غذایی Xylitol چیست؟

• زایلیتول به طور طبیعی در برخی میوه ها و سبزیجات مانند توت فرنگی، تمشک ، قارچ و گل کلم یافت می شود.
• این قند همچنین در سایر گیاهان و مواد کشاورزی مانند پوست توس و پوست ذرت نیز یافت می شود.
• معمولا پوست ذرت و توس منابع تجاری این قند هستند و به مولتی ویتامین های جویدنی، پاستیل ها، آب نبات ها، آدامس بدون قند و برخی داروها اضافه می شوند. بنابراین می توانید مکمل قند زایلیتول نیز تهیه کنید.
• این قند همچنین در محصولات بهداشت دهان و دندان مانند قرص نعناع، دهانشویه ها، قرص های گلو و شربت های سرفه یافت می شود.

نکات خلاصه، طلایی و مهم درباره قند زایلیتول

• Xylitol نوعی کربوهیدرات است که الکل قند یا پلیول نامیده می شود.
• این قند به طور طبیعی در بسیاری از میوه ها و سبزیجات وجود دارد. همچنین به صورت تجاری از پوست توس و بلال ذرت برای استفاده به عنوان شیرین کننده تولید می شود.
• قند زایلیتل یک ماده رایج در آدامس های بدون قند است.
• ایمنی این قند توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده و سازمان بهداشت جهانی تأیید شده است.
• ثابت شده که زایلیتول مانع از رشد باکتری های دهانی (استرپتوکوک های موتانس) در پلاک و بزاق می شود.

پاسخ به سوالات رایج درباره قند زایلیتول