همه چیز درباره پلاک دندان و بلاهایی که بر سر ما می آورد!
می‌دونید سرمنشاء اغلب مشکلات دهان و دندان پلاک میکروبی دندان هست؟ می‌دونستید که ما هیچوقت نمی‌تونیم از شر پلاک نجات پیدا کنیم و هیچ روشی برای نابودی اون تا این لحظه وجود نداره؟ اگه نمی‌دونستید حتما این مقاله رو بخونید. ما اینجا به شما میگیم پلاک دندان چیه، چطوری ساخته میشه، چه مشکلاتی ایجاد میکنه و اگر باهاش مقابله نکنیم چه بلاهای فجیعی سرمون میاره!!
پلاک دندان چیست؟
پلاک دندان یک لایه بسیار نازکی شامل باکتری های مختلف هست که همیشه روی دندان های ما ایجاد میشه. پلاک بسیار چسپنده هست و روی دندان های همه میشینه. این لایه چسپناک به خودی خود مشکلی برای ما ایجاد نمیکنه و اگه هر روز مسواک بزنیم یا به بهداشت دهان و دندان رسیدگی کنیم پس از هر بار شکل گرفتن اثرات منفیش از بین میرن
اگر هم بهداشت دهان و دندان ضعیف باشه پلاک ها در نهایت تبدیل به تارتار یا همان جرم دندان می شن که مشکلات بسیار بزرگی برای سلامت دهان و دندان ایجاد می کنن.
پلاک میکروبی چطور ایجاد میشه؟
در داخل دهان ما میلیون ها باکتری مختلف وجود دارن. این باکتری ها از مواد غذایی که میخوریم تغذیه می کنن و با انرژی به دست آمده از طریق خوردن این مواد، فعالیت و زندگی می کنن.
وقتی باکتری های دهان ما از غذاهای شیرین یا نشاسته ای مثل شیر، آب میوه، نوشابه، نان، ماکارونی و … مصرف می کنن اسید تولید می کنند. اسید ایجاد شده همراه با باکتری ها، کربوهیدارت ها، اسیدها و برخی مواد معدنی موجود در دهان به هم متصل شده و در مجموع لایه نازک و چسپنده به نام پلاک دندان ایجاد می کنن که روی دندان ها رو میپوشونه.
تفاوت جرم و پلاک دندان چیست؟
این دوتا با هم فرق می کنند. پلاک که ما داریم درباره ش صحبت می کنیم همیشه ایجاد میشه و حتی کسی که خیلی دندوناش رو مراقبت می کنه بازم با این مورد مواجه میشه. پلاک سفت و سخت نیست و به راحتی از بین میره. اما وقتی که بهداشت دهان و دندان رعایت نشه کم کم روی هم تجمع پیدا می کنه و سفت و سخت میشه. اینجاست که دیگه ما بهش میگیم جرم دندان. تفاوت جرم و پلاک دندان اینه که جرم ها میتونن باعث پوسیدگی، بیماری لثه و کلی مشکل دیگه بشن ولی پلاک اینجوری نیست!
علائم پلاک و جرم دندان چیست؟
همین که پلاک اندک اندک و لایه لایه روی هم تجمع پیدا کنه تبدیل به جرم دندان میشه و بعد از اون علائم زیر رو بروز میده:
- ایجاد بوی بد دهان مزمن (هالیتوز).
- قرمز و متورم شدن لثه
- خونریزی از لثه مخصوصا حین مسواک زدن
چه کسانی پلاک و جرم دندان بیشتری دارن؟
همه پلاک دندان دارن اما برخی از افراد در شرایط قرار میگیرن که پلاک زیادی تولید می کنن و اینا همواره جرم دندان زیادی هم میگیرن. مثلا این افراد بیشتر به پلاک و جرم دندان مبتلا میشن:
- افرادی که مقدار زیادی غذای شیرین یا نشاسته ای یا نوشیدنی مصرف می کنن.
- افرادی که به دلایل مسائل روانشناخنتی داروهایی مصرف می کنند که موجب خشکی دهان در اون ها میشه.
- کسانی که سابقه پرتو درمانی سر و گردن داشته اند
- افراد سیگاری و اشخاصی که سوء مصرف مواد مخدر و افیونی دارند.
🔔 نوشته مرتبط: تاثیرات مخرب سیگار روی سلامت دهان و دندان چیست؟
عوارض پلاک دندان چیست؟
پلاک در مدت زمان کوتاهی پس از تولیدش باید از بین بره. به عبارتی برای جلوگیریی از تجمعش باید حتما هر روز مسواک زدن و سایر اصول بهداشت ساده دهان و دندان را رعایت کرد. اما چنانچه به آن بی توجهی بشه متاسفانه تبدیل به جرم دندان میشه و بودن جرم دندان میتونه مشکلات و عوارض زیر رو به همراه داشته باشه:
- ایجاد پوسیدگی دندان
- ملتهب شدن لثه یا ژنژویت
- بروز عفونت شدید لثه یا پریودنتیت
- از بین رفتن دندان
- ایجاد آبسه دندان
- عفونت دندان (عفونت پالپ دندان)
برای از بین بردن پلاک دندان چه کنیم؟
برای برداشتن خود پلاک درمان خاصی نداریم چون پلاک به خودی خود در کوتاه مدت مشکلی برای ما ایجاد نمیکنه مگه اینکه سفت و سخت بشه و تبدیل بشه به جرم دندان. حالا اگر پلاک میکروبی روی هم تجمع پیدا کرد و تبدیل شد به جرم دندان یا همون تارتار، اونوقته که نیاز به درمان دندانپزشکی داره و باید جرمگیری انجام داده بشه.
اما در هر صورت اگه تشکیل پلاک شدید باشه میتونیم برای کاهش تولیدش یا درمانش این اقدامات دندانپزشکی رو انجام بدیم:
- انجام فیشور سیلامت در کودکان به جهت درزبندی سطوح دندان خلفیشون
- استفاده از داروهای خشکی دهان برای افزایش تولید بزاق (اگه با مشکل خشکی دهان روبرو هستند)
- انجام درمان های فلوراید برای کاهش رشد باکتری های ایجاد کننده پلاک و جلوگیری از پوسیدگی دندان ها
- استفاده از بعضی خمیر دندان ها یا دهان شویه ضد باکتری (حاوی کلرهگزیدین).
چطوری از تشکیل پلاک دندان جلوگیری کنیم؟
ما نمی‌تونیم جلوی تشکیل پلاک رو بگیریم چون حقیقت اینه که بعد از خوردن هر چیزی ممکنه پلاک تشکیل بشه و کاریش هم نمیشه کرد. در اصل ما برای از بین بردن پلاک دندان می‌بایست جلوی تجمع اون رو بگیریم.
در حقیقت برای این کار ما باید به صورت روزانه بهداشت دهان و دندان رو رعایت کنیم و بعد از تشکیل اولیه پلاک سریع مسواک بزنیم یا نخ دندان استفاده کنیم. در ادامه میتونید درباره راه های جلوگیری از تجمع و ازدیاد پلاک چیزای بیشتری بخونید. فقط اینو بدونید که با دنبال کردن این موارد میتونید مانع از سفت شدن پلاک میکروبی و ایجاد جرم دندان بشید.
هر روز نخ دندان استفاده کنید!
نخ دندان رو اول از همه میارم چون غالباً بعضی از افراد اصلا نخ دندان استفاده نمی‌کنن. این در حالیه که کشیدن نخ دندان به اندازه مسواک زدن ضروریه و حتما باید هر روز ازش استفاده بشه. ما با مسواک، تنها میتونیم 60 یا 70 درصد از سطح دندان‌ها رو تمیز کنیم و برای 30 تا 40 درصد دیگش حتما باید نخ دندان یا مسواک بین دندانی استفاده کنیم.
بنابراین لطفاً اهمیت نخ دندان کشیدن در جلوگیری از تجمع پلاک دندان رو به هیچ عنوان فراموش نکنید. اگه حتی روزی 1 بار اینکارو آخر شبا انجام بدید کافیه. فقط سعی کنیم انجام بدیم.
حتما روزی 2 بار رو مسواک بزنید!
مسواک زدن خیلی در جلوگیری از تشکیل و از بین بردن پلاک دندان خیلی موثره. اما یادمون نره که باید اصولی انجام بشه تا نتیجه بهتری داشته باشه. مثلا روزی 2 بار بهتره که مسواک بزنیم و هر بار هم 2 دقیقه براش زمان بگذاریم.
به جز این، باید نوع و جنس مسواکی که می‌خریم حتما مناسب با وضعیت دهان و دندانمون باشه و به درستی یا از راه توصیه شده‌ش دندان ها رو باهاش تمیز کنیم.
🚑 نوشته مرتبط:
جویدن آدامس بدون قند رو فراموش نکنید
دندونپزشکا توصیه می‌کنن بلافاصله بعد از اتمام غذا مسواک نزنیم. چرا؟ چون فضای دهان بعد از غذا اسیدیه و اگر ما مسواک بزنیم به خراب شدن بیشتر دندان ها کمک می کنیم. بهتره 1 ساعت بعد از مصرف غذا یا هر چیز دیگری مسواک بزنیم.
حالا شاید در این فاصله نتونیم مسواک بزنیم، اما میشه دهان رو با آب شستشو داد و یا آدامس بدون قند جوید. اینکار به افزایش بزاق دهان و کاهش تشکیل پلاک دندان کمک بسیار زیادی می کنه. ما جویدن آدامس بدون قند یا آدامس زایلیتول رو مخصوصا به افرادی که با معضل خشکی دهان مواجه هستند به شدت توصیه می کنیم.
یه تغییر کوچولو در رژیم غذایی اعمال کنید
خوردن بعضی غذاها یا نوشیدنی‌ها به تشکیل پلاک دندانی کمک زیادی میکنه. مثلاً غذاهای شیرین یا حاوی نشاسته چنین اثری دارند. ما باید مصرف این مواد رو کاهش بدیم و به جاش غذاهای مقوی، تازه و آبدار بنوشیم. مثلا ماست ساده هم میتونن برای سلامت ما مفید باشن و هم به جلوگیری از تشکیل و از بین بردن از بین بردن پلاک دندان منجر میشن.
بعضی وقتا به دندانپزشکی مراجعه کنید
این دیگه گفتن نداره خوشبختانه خیلی از مردم ما در طی چند سال گذشته استقبال خوبی از چکاپ دندانپزشکی داشتن و تمرکزشون رو گذاشتن روی دندانپزشکی پیشگیرانه. مراجعه منظم به دکتر دندانپزشک به صورت هر 6 ماه یکبار میتونه به شما کمک کنه نه تنها تولید و تجمع پلاک دندان رو کاهش بدید که از بروز مشکلات ثانویه مثل پوسیدگی دندان، دندان درد و … هم پیشگیری کنید.
راستی دهانشویه ها رو یادمون نره
دهانشویه ها یکی از پایه های اصلی مراقبت از دهان و دندان هست. یک سری دهانشویه هستند که اصطلاحاً ضد پلاک هستند. استفاده منظم از این دهانشویه ها میتونه به شما کمک کنه از تشکیل پلاک دندان و جرم های سفت و سخت پیشگیری کنید و دندان های سالمی داشته باشید. البته بهتره قبل از اینکه این دهانشویه ها رو استفاده کنید یه مشورتی هم با دندونپزشک خودتون بکنید.
در رابطه به پلاک میکروبی چه وقت باید به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
پلاک تشکیل شده در سطح دندانی یا لابلای اونا رو میشه مستقیما توی آینه دید. شما هر زمان که حس کردید اونطور که باید بهداشت رو رعایت نمی کنید و پلاک روی دندان جا خوش کرده برای چکاپ و پروسه جرمیگری دندان بهتره که به دندانپزشک مراجعه کنید.
اگه هنوز به دندانپزشک مراجعه نکردید و هر کدوم از علائم زیر رو یه مدتیه که تجربه می کنید، سعی کنید در اولین فرصت به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید:
- بوی بد دهان
- تورم صورت
- احساس شل شدن دندان
- درد یا دشواری حین جویدن غذا
- قرمزی در اطراف دندان ها یا در بافت لثه
- تورم، خونریزی و یا ساایر علائم غیرطبیعی مربوط به لثه
- دندان درد
- حساسیت دندان به غذاها یا نوشیدنی‌های گرم یا سرد.
پلاک دندان در بروز این علائم ممکنه نقش داشته باشه و حتما باید برای مداوا و درمان به موقع یه دندانپزشک خوب پیدا کنید تا به مطبش مراجعه کنید.
سعی کنید این سوالات رو حتما از دندانپزشکتون بپرسید
ما که تقریبا همه چیز رو درباره پلاک میکروبی دندان و جرم های دندانی اینجا توضیح دادیم. اما بهتره از نزدیک این سوالات رو هم از دندانپزشکتون بپرسید:
- بهترین راه برای جلوگیری و خلاص شدن از شر پلاک چیست؟
- چطور می‌تونم خطر پوسیدگی و بیماری لثه رو کاهش بدم؟
- برای کاهش پلاک چه تغییراتی در رژیم غذایی باید ایجاد کنم؟
- بهترین مسواک، خمیر دندان و دهانشویه متناسب با نیاز من چیه؟
- بهتره که چطوری دندون هام رو تمیز کنم؟
