عکس ساختار و آناتومی دندان (آشنایی با 11 بخش حیاتی یک دندان با فیلم عکس)

این پایه ای ترین محتوای سایت دکتر دندان هستش که خیلی هم مهمه. چون تا زمانی که ساختار و آناتومی دندان رو ندونیم برامون خیلی سخته درباره مشکلات مربوط به این بافت از بدن صحبت کنیم. ما سعی کردیم که 11 بخش مهم هر دندون رو اینجا توضیح بدیم و درباره انواع دندون ها هم یه مطالبی رو توضیح میدیم.

انواع دندان کدامند؟

قبل از اینکه درباره ساختار و بخش های مختلف یه دندون صحبت کنیم اجازه بدید که انواعشون رو با هم بررسی کنیم. به طور کلی ما 4 نوع دندون داریم. نیش، پیش، آسیاب کوچک و آسیاب بزرگ 4 نوع از دندونامون هستن که البته اگه بخواییم آسیابا رو به نوع حساب کنیم میشن 3 نوع. حالا بیایید این انواع رو جداگانه بررسی کنیم و عکسشون رو هم نشون بدیم.

دندون پیش

این چهارتایی که با رنگ بنفش نشون داده شدن بهشون میگن پیش، پیشین یا ثنایا. معادل انگلیسیشون هم میشه (Incisor teeth).

اینا دندونای جلو هستن و هر فک 4 تا ازینا داریم. به دوتای وسطی میگن ثنایای مرکزی و به دو تا دیگه که اینور و اونور مرکزیا هستن میگن ثنایای لترال یا جانبی یا طرفی.

دندون نیش

ما در هر فک دوتا دندون نیش و در مجموع 4 تا داریم. اینا در دو طرف دندونای ثنایا قرار دارن. یه دونه ریشه دارن و ریشه نسبتا بزرگی هم دارن یه جوری که از روی لثه میشه ریشه اینا رو دید.

دندان آسیاب کوچک

به اینا میگن آسیبا کوچک ولی اصطلاحا پرمولر هم بهشون میگن. اصطلاح انگلیسیشم اینه (Premolar teeth). از این دندونا هم در فک بالا و هم پایین داریم. همونطور که در تصویر هم مشخصه.

دندون آسیاب بزرگ

اینا هم مثل همون آسیاب های کوچک هستن اما با این تفاوت که سایز بزرگتری دارند. سطوح جونده شون پهن تره و تعداد ریشه هاشونم بیشتره. اینا حداقل 4 تا ریشه دارن و ممکنه در برخی دندونا بیشتر از 4 تا ریشه وجود داشته باشه.

مهم ترین دندان آسیاب بزرگ یا مولر (Molar teeth) دندون عقل هستش که آخرین دندان ها در هر قوس فکی به شمار میرن.

👋 شاید این نوشته هم به دردتون بخوره: روش های شماره گذاری دندان ها

ساختار و آناتونی دندان و توضیح بخش های مختلف آن

تاج

تاج تنها بخشی از دندونه که ما اونو میبینیم. به اون بخشی از ساختار دندانی که بیرون از لثه س ما میگیم تاج که اصطلاح انگلیسیش میشه کران یا (Crown). تاج یکی دو لایه خیلی مهم داره که مهمترینش میناس و ما سفید بودن دندونمون رو مدیون همین مینا هستیم. پایینتر بیشتر درباره مینا نوشتیم…..

ریشه

چیزی که بالای خط لثه میبینیم میشه تاج، و چیزی هم که زیر خطر لثه هست و دیده نمیشه رو بهش میگیم ریشه دندان. ما 4 مدل دندان مختلف داریم که هر کدوم از اون ها یه تعداد ریشه دارن. مثلا دندون ثنایا یا پیشین هر کدوم یه ریشه دارن و دندون عقل 4 تا داره یا شایدم بیشتر.

گردن و طول

طوق دندون مابین تاج و ریشه و در حد فاصل خط لثه هستش. که البته این بخشم دیده نمیشه. زمانی دیده میشه که لثه تحلیل میره و قشنگ اونموقع میشه دیدش.

مینای دندان (تنها بخشی از آناتومی دندان که بیرون از لثه قابل مشاهده است)

خب میرسیم به مینای دندون. مینا سفید رنگه و سطحی ترین لایه روی تاجه. جنسش از مواد معدنیه (هیدروکسیل آپاتیت) و یه جورایی سخت و سفت ترین ساختار در کل بدنه. شاید شما فکر کنید که استخوان سخت ترین ساختار بدنه اما مینا حتی از استخوان سفت و سخت تره.

نکته مهمی که درباره مینا وجود داره، اینه که متاسفانه در هیچ کجای اون هیچ سلول زنده ای وجود نداره. همین موضوع باعث میشه که مینا تجدید پذیر نباشه. یعنی وقتی تحلیل میره خودش نمیتونه خودشو ترمیم کنه چون بافت زنده نیستش.

👋 شاید این نوشته هم به دردتون بخوره: روش های تقویت مینای دندان

دنتین یا عاج

یه لایه زیز مینا هستش که برعکس مینا سفت و سخت نیست و خیلی هم حساسه. تعداد زیادی کانال نازک و ریز هم داره که نمای جالبی زیر میکروسکوپ به دندون میدن. به این لایه میگن عاج یا دنتین. بخش زیادی از ساختار دندان رو همین عاج تشکیل میده و یه جورایی ساختارش شبیه به استخوانه. یکی از کارهای مینا و سمنتوم محافظت از بافت حساس دنتین هستش. زمانی مینا یا سمنتوم آسیب ببینن، این عاج میزنه بیرون و حسابی درد هم داره.

سمنتوم

سمنتوم لایه ای از بافت سخته که ریشه دندان رو می پوشونه. این بخش از دندون تقریباً به سختی استخوانه اما بطور قابل توجهی نرم تر از میناست. بافتهای همبند به رباط پریودنتال متصل می شن و از این طریق ریشه دندون را به لثه و استخوان (آلوئولار) متصل می کنن.

کانال ریشه یا روت کانال

میدونید که ریشه توخالیه و داخلش یه کاناله. ریشه ( که کانال پالپ هم بهش میگن) در واقع همون فضای خالی داخل ریشه هاس که بخشی از مغز دندون یا پالپ داخلشه. داخل روت کانال یا کانال ریشه دندون، یه سری عروق خونی و اعصاب وجود داره که از یه سوراخ کوچک از انتهای ریشه به پالپ میرن.

پالپ دندون

پالپ رو بهش میگن مغز دندان. متشکل از بافت نرمه. مثلا عروق خونی و اعصاب. این ساختارهای نرم در مرکز و ریشه دندان قرار دارن. بخش اعظم پالپ داخل اتاقک پالپ (زیر تاج دندون) قرار داره و بقیشه ش هم داخل کانال ریشه.

رباط پریودنتال

لیگامان یا ربات پریودنتال (periodontal ligament) نوعی ساختار همبند و پیوسته هستش که ریشه دندان و سمنتومی که ریشه رو احاطه کرده میپوشونه. در واقع دندان ها به واسطه همین رباط هستند که به استخوان فک متصل میشن. بدون این رباط دندان ها اتصالی به استخوان ندارن.

کانال جانبی یا فرعی

کانال های جانبی که بهشون (Accessory canals) هم میگن یه سری کانال ریزه پیزه و باریک هستن که از ریشه اصلی دندون انشعاب پیدا کردن. اونا معمولا انتهای ریشه دندان هستن و از طریق دنتین (عاج) به رباط پریودنتال منشعب میشن. این کانال های ریز رگ ها و اعصاب پالپ (مغز دندون) رو حمایت می کنن.

فورامن آپیکال

اصلا به اسم فورامن آپیکال (Apical Foramen) توجه نکنید چون یه اصطلاح آناتومیکیه و فارسی نیست. این یه سوراخ خیلی کوچیک که کف ریشه دندان هستش و عروق خونی و عصبی از طریق اون وارد ریشه دندون میشن. انتهای هر ریشه یه دونه از این سوراخا هست که عروق ازش عبور میکنن.

استخوان آلوئولار

زیاد پیچیده ش نمی کنم، فقط بدونید که استخوان آلوئولار (Alveolar bone) همون استخوان نگهدارنده دندونه. یعنی همون بخشی از استخون فک، که ریشه دندون رو احاطه کرده. دقت کنید که به کل استخوان فک نمیگن آلوئولار، تنها به اون بخشی که ریشه دندون ها رو احاطه میکنه میگن آلوئولار.

پاسخ به سوالات رایج درباره ساختار دندان